Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile ilgili çevrede ve dijital dünyada çok fazla bilgi paylaşımı olduğu gibi çok fazla bilgi kirliliği olduğunu da görmekteyiz. Yanlış bilgilere maruz kalan ebeveynler olduğunda, çocukta gerçekte var olan problem hic anlaşılmamış oluyor. Bu durumda çocuk tedavisiz kalıyor ve süreçte bunun olumsuz etkilerini aileyle birlikte yaşamaya başlıyor veya yaşamaya devam ediyor.DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) ile ilgili etrafta çokça duyduğumuz cümlelere örnek vererek açıklamak istiyorum.
Yanlış: DEHB, hekimler ve psikologlar tarafından yaramaz çocukları tanımlamak içim uydurulmuş/üretilmiş bir tanıdır.Doğru: DEHB, 50 yıldan daha uzun bir süredir bilinen bir bozukluktur. Beynin gelişimi sırasında, belli bölgelerin farklı zamanda olgunlaşması ve farklı çalışması ile ortaya çıkan nöropsikolojik ve nörogelişimsel bir bozukluktur.
Yanlış: Anne babalar çocuğu şımartmasalardı böyle olmazdı. Bu ebeveyn tutumuyla ilgilidir.Doğru: Araştırmalar DEHB’nin anne -baba tutumlarının ve disiplin verme yöntemlerinin doğrudan bir sonucu olmadığını göstermektedir. Şımarıklık, anne babanın yaptığı tutum hataları, sınır koymalarındaki başarısızlıkları nedeniyle ortaya çıksa da anne baba şımarttı diye çocuk DEHB olmaz. Elbette ki tedavinin başarısı ailenin ilgi ve desteğiyle yakından ilişkilidir.
Yanlış: Bu çocuk DEHB olamaz. Çünkü saatlerce televizyon izleyebiliyor, başından kalkmadan bilgisayar oyunu oynayabiliyor
Doğru: DEHB olan çocuklar birçok olayda ve yapmaları gereken işlerde dikkatini sürdüremezler, başından sonuna kadar takip edemezler. Ancak keyif aldıkları, ilgilendikleri, yoğun uyaran ve kısa süreli ödül ve haz içeren aktivitelere ve işlere daha iyi odaklanabilirler. Bu tam tersine DEHB olmadıklarını değil, olduklarını gösteren tanı koydurucu bulgulardan birisidir.
Yanlış: DEHB olan tüm çocuklar hiperaktiftir.
Doğru: DEHB’nin dikkat eksikliği baskın tip, hiperaktivite baskın tip, ikisinin bir arada görüldüğü kombine tip gibi farklı alt tipleri vardır. Çocuk hareketli olmayıp sadece dikkat eksikliği ile de giden alt tipin içerisinde olabilir.
Yanlış: Erkek çocuğu işte! Hareketli olur, normaldir.
Doğru: Her hareketli çocuğun DEHB olduğunu söyleyemeyiz elbette; ancak çocuğun hareketliliğinin hangi ortamlarda olduğunu, hangi durumların bunu tetiklediğini, öğretmeninden ve ailesinden bilgiler alarak ve çocuğu gözlemleyerek DEHB olup olmadığı değerlendirilmelidir.
Yanlış: DEHB zeka sorunudur. Zeki çocuklar hareketli olur.
Doğru: DEHB’nin zekayla ilişkili bir durum değildir. Her zeka düzeyindeki çocuk DEHB olabilir.
Yanlış: DEHB olan çocuklar yaşıtları kadar zeki olmadıkları için özel sınıflarda ya da okullarda eğitilirler.
Doğru: DEHB zekayı etkileyen bir bozukluk değildir. Ancak bu çocuklar DEHB’de yaşanan güçlüklerden dolayı okulda kapasitelerinin altında başarı gösterebilirler. Bu çocukların özel sınıfa konması gibi bir durum söz konusu değildir.
Yanlış: Tüm DEHB olan çocuklara doktorlar ilaç başlar.
Doğru: DEHB tanısı konulan çocuğa, ilaç başlamak için çocuğun öncelikle değerlendirmesi yapılır. DEHB olan çocuk, yaşadığı sıkıntılardan dolayı okulda kapasitesinin altında bir performans gösteriyorsa; yani dehb onu aşağı çekiyorsa bu çocuğa ilaç başlanması düşünülmelidir. Ya da çocuktaki hareketlilik, dürtüsellik, dikkatsizlik onun işlevselliğini bozuyor ve/ya sosyal yaşantısını etkiliyorsa yine tedavi düşünülmesi gerekmektedir.
Yanlış: DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar bağımlılık yapabilir.
Doğru: Bu ilaçlar bağımlılık yapmaz. Hatta yapılan araştırmalara göre tedavi edilmemiş DEHB olan çocukların ergenlikte madde-alkol kullanımlarının daha fazla olduğu, bu etkenlere bağımlılık risklerinin arttığı gösterilmiştir. Yani DEHB için kullanılan ilaçlar, gelecekte görülebilecek madde bağımlılığı riskini azaltmaktadır.
